Luistertaal in de media

Op het gebied van luistertaal wordt veel gepubliceerd. Sinds de introductie van deze term in 2009 is er een groeiende belangstelling te zien. Op wetenschappelijk gebied verschijnen er artikelen, maar ook tijdschriften met een breder publiek besteden er aandacht aan.

Sinds enige tijd worden er op de Universiteit Utrecht luistertaalcolleges aangeboden. Deze vorm van vernieuwend taalbeleid in het (hoger) onderwijs heeft onder meer de aandacht getrokken van het tijdschrift Transfer dat in jaargang 24 (2016-2017) naar aanleiding van een interview met Jan ten Thije en Stefan Sudhoff dit artikel plaatste.

Maar ook in het Nederlands-Vlaams tijdschrift voor Taal, Cultuur & Maatschappij Neerlandia (2016, nr.4, p.34) is een artikel te lezen over luistertaal in het hoger onderwijs.

Voor de rubriek ‘Collegetoer’ van digitaal universiteitsblad DUB werd er in januari 2017 een luistertaalcollege bijgewoond. Lees het artikel hier.

In het aprilnummer van het online tijdschrift Taalunie: Bericht beschrijft Miet Ooit de achtergronden van luistertaal “Spreken is zilver en luisteren goud”. Aanleiding is de workshop die de Taalunie samen met de Universiteit Utrecht organiseert over de mogelijkheid om luistertaal op te nemen in het Europees Referentiekader (ERK). Lees hier het artikel en bekijk ook het programma van de LaRa workshop-ism Taalunie-luistertaal-in-ERK.

Het Humanities Magazine van de Universiteit Utrecht doet op 28 mei 2014 verslag van het onderzoek van Gerda Blees, Pim Mak en Jan ten Thije naar de effectiviteit van luistertaal in vergelijking met Engels als lingua franca. Lees hier het bericht en hier het onderzoeksartikel.

Op 03 mei 2014 verscheen er in de Limburger een column van Leonie Cornips over grenstalen in Limburg. Luistertaal speelt onder Nederlandse jongeren een belangrijke rol in hun contacten in Duitsland. Lees hier. De column is gebaseerd op de scriptie die Lonne Snijkers aan de Universiteit Utrecht schreef over grensoverschrijdende communicatie in Limburg. Lees hier een samenvatting en hier complete scriptie.

Op 15 november 2013 vierde het Language Centre van Tilburg University haar 40-jarig jubileum met een conferentie over Taalbeleid in het hoger onderwijs. Naar aanleiding van de plenaire lezing van Jan ten Thije getiteld Luistertaal in Academia verschenen er blogs in het Tilburgse universiteitsblad Univers Online. Lees hier en hier.

In een speciale taalbijlage van De Standaard (5 november 2013) schreef Maarten Dessing een artikel met als titel “Met luistertaal begrijp je anderstaligen sneller.” Lees hier.

In de wetenschapsbijlage van de NRCH verscheen op 15 juni 2013 een mooi overzichtsatikel van Liesbeth Koenen over luistertaal. Lees hier.

Op Kennislink schreef Mathilde Jansen een artikel over de workshop en première van de documentaire Luistertaal. Lees hier.

Honourstudenten van de Universiteit Utrecht geven in de korte documentaire Luistertaal een prachtig inzicht in de praktijk van luistertaal. Kijk hier. Het Universiteitsblad bericht op 28 mei 2013 over hun film. Lees hier.

Leonie Cornips schreef op 11 mei 2013 in het Limburgs Dagblad/De Limburger een colomn over luistertaal en introduceert daarin de term ‘luistertalen’ voor het gebruiken van luistertaal. Lees hier.

In november 2012 verscheen bij Uitgeverij Meulenhof de Taalcanon met vijftig vensters over ‘alles wat je altijd al had willen weten over taal (red. Marianne Boogaard en Mathilde Jansen). Eén van de vensters gaat over de vraag: ‘Kun je een taal verstaan zonder deze zelf te spreken? Over luistertaal of receptieve meertaligheid’. Lees hier.

Simone van Klaveren maakte in 2012 een Wikipedia-pagina aan over luistertaal. Lees hier

Op 26 oktober 2012 hield de Vlaamse VRT haar vijfde Taaldag in samenwerking met de Nederlandse Taalunie. Het gebruik van luistertaal wordt besproken aan de hand van drie verschillende kookrubrieken: hilarisch en informatief. Kijk hier.

Het Taalschrift – het digitale tijdschrift van de Nederlandse Taalunie – besteedde ook aandacht aan dit fenomeen. Honoursstudenten uit Utrecht schreven verschillende artikelen. Lees het artikel over de ontstaansgeschiedenis en de praktijk van luistertaal. Onderaan dit artikel wordt ook een trailer over het onderwerp luistertaal getoond. Deze trailer is hier te bekijken. Ten slotte biedt het Taalschrift een artikel dat de praktijk van luistertaal vergelijkt met het gebruik van Engels als lingua franca.

Ook op andere manieren is er aandacht besteed aan de opkomst van luistertaal: zo nodigde het NCRV radioprogramma Cappuccino Jan ten Thije op 16 augustus 2012 uit voor een toelichting. De uitzending is hier terug te luisteren (het item begint bij 1:39:53).

De eerste vermelding van luistertaal vinden we in het artikel dat Gerda Blees schreef in Onze Taal (nov. 2009). Er is helaas alleen een slecht te lezen kopie beschikbaar.

Wetenschappelijke verdieping

Als je via een bibliotheek ingelogt, zijn de genoemde publicaties gratis in te zien.

In het meinummer van Applied Linguistic Review (2014, volume 5, issue 1) is een speciale sectie gewijd aan luistertaal. De artikelen doen verslag van onderzoek naar de effectiviteit van luistertaal met Engels als Lingua Franca in verschillende contexten. Lees hier de editorial van het nummer.

In het International Journal of Multilingualismi (2013) wordt luistertaal in diverse settings behandeld zoals op de werkvloer, in het leger, en op websites. Ook diverse taalcontactsituaties (Tsjechisch/Slowaaks, Frans/Duits/Italiaans, Ests/Russisch en Scandinavische talen) komen aan de orde. Lees hier het editorial van het special issue.

International Journal of Bilingualismwijdde in 2012 een speciale editie aan luistertaal. Het themanummer toont de verspreiding van luistertaal over diverse settings in Europa: Ests-Fins, Turks-Duits, Turks-Azerbaijaans, Deens-Zweeds en Italiaans-Duits. Bekijk hier de inhoud van het tijdschrift.

Het boek Receptive Multillingualism, Linguistic analyses, language policies and didactic concepts (ten Thije & Zeevaert, Amsterdam: Benjamins, 2007) biedt een compleet overzicht inclusief aandacht voor de geschiedenis van luistertaal in de Hanzetijd en tijdens het Habsburgse rijk. Ook in dit boek wordt de aan luistertaal verwante term receptieve meertaligheid gebruikt. Lees hier

Referenties:

Lingua receptiva (2012). In Wikipedia. Verkregen van http://nl.wikipedia.org/wiki /Lingua_receptiva op 08-11-2012.
Projectgroep Luistertaal (2012). Gebruik luistertaal en mensen begrijpen je. Taalschrift. Tijdschrift over taal en beleid, 90. Verkregen van http://taalschrift.org/editie/90 /gebruik-luistertaal-en-mensen-begrijpen-je op 16-11-2012.
Projectgroep Luistertaal (2012). Luistertaal! Taalschrift. Tijdschrift over taal en beleid, 90. Verkregen van http://taalschrift.org/editie/90/luistertaal op 16-11-2012.
Projectgroep Luistertaal (2012). We gebruiken beter luistertaal dan Engels. Taalschrift. Tijdschrift over taal en beleid, 90. Verkregen van http://taalschrift.org/editie/90/we-gebruiken-beter-luistertaal-dan-engels op 16-11-2012.
Radioprogramma Cappuccino op 11 augustus 2012 (2012). Verkregen van http://cappuccino.ncrv.nl/ncrvgemist/11-8-2012/cappuccino op 16-11-2012.